برک بافی هم در مسیر جهانی شدن قرار گرفت

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: شورای جهانی صنایع دستی روی هفت محصول تولیدی در حوزه پارچه سنتی پرونده‌ای را مهیا کرده که برای یونسکو فرستاده شده و در این هفت محصول نام برک شهرستان مود نیز موجود است

حسین عباس‌زاده اظهار کرد: تمام هنرهای صنایع دستی استان ثبت میراث معنوی شدند.

وی با بیان اینکه اکنون اطلاعات شش هزار هنرمند در سامانه صنایع دستی ثبت شده است، افزود: از این میان دو رشته شاخص صنایع دستی شامل بافته‌های داری و نساجی سنتی در استان وجود دارند.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی بیان کرد: سال گذشته رشته نساجی سنتی ثبت ملی شد و در حال حاضر ثبت جهانی شده است که این امر نشان دهنده نبوغ هنرمندان است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی بیان کرد: وجود شرکت‌های تعاونی فعال، اقامتگاه‌های بوم گردی و کارگاه‌های فعال از فاکتورهای ثبت جهانی شدن هنرهای صنایع دستی است.

عباس‌زاده با بیان اینکه در حال حاضر دو شرکت تعاونی در قاین با 520 عضو فعال است، تصریح کرد: 170 کارگاه صنایع دستی که بیشتر خانگی هستند، در خراشاد فعال است.

وی ادامه داد: هنرمندان خراشادی هر هفته بازارچه‌های موقت صنایع دستی دارند و کارگاه‌های آموزشی را در سراسر کشور برگزار می‌کنند.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی اظهار کرد: علاوه بر توبافی خراشاد، جاحیم بافی، سفره آردی، گلیم زیرکوه، حصیر نهبندان و طبس، سنگ‌های تزئینی، سیاه چادر، چادرشب بافی، کفش‌های گیوه و پاپوش‌های سنتی استان نیز قابلیت ثبت ملی و جهانی شدن دارند که برای این امر تلاش می‌شود.

عباس‌زاده با اشاره به" برک" مود، اظهار کرد: شورای جهانی صنایع دستی روی هفت محصول تولیدی در حوزه پارچه سنتی پرونده‌ای را مهیا کرده که برای یونسکو فرستاده شده و در این هفت محصول نام برک شهرستان مود نیز موجود است .

وی با بیان اینکه برک شهرستان مود در میان این هفت محصول رتبه برتر را داشته است، بیان کرد: شرکت حامی منسوجات سنتی ایران که در حال حاضر در گلستان فعالیت می‌کند به عنوان سرمایه‌گذار بدون هیچ کمک دولتی در مود استقرار خواهد یافت و برک را حمایت می‌کند .

وی یادآور شد: این شرکت با توجه به اینکه هدفش، تنوع محصولات سنتی ایران است لذا بر روی محصول برک به عنوان هدف خود فعالیت می‌کند .

لازم به توضیح است که بَرَک یک نوع پارچه نرم و چسبان و ضخیم است که از پشم شتر یا کرک بز بافته می شود. این پارچه که یکی از صنایع دستی خراسان محسوب می شود، بیشتر برای دوخت جامه های زمستانی مورد استفاده قرار می گیرد. برک در عین لطافت از استحکام خاصی برخوردار است و به همین دلیل بیشتر کت و قبایی می شود بر دوش مردان خراسانی. جالب است بدانید که به اعتقاد قدیمی های خراسان، گرمای پارچه‌های بسیار ضخیم و نرم برک، دردهای عضلانی را کاهش می‌دهد و برای دردهای مفاصل هم التیام‌بخش است. در قدیم، بیشتر درویشان بودند که از برک قبا و کلاه می‌ساختند و بعدها با بهبود کیفیت آن، پادشاهان و فرمانروایان هم قبا و جبه جنس برک به‌تن می‌کردند.

ادوارد پولاک جهانگرد، این پارچه را فاستونی ایرانی معرفی می کند و در سفرنامه خود می نویسد: «برک پارچه‌ای نرم و چسبان است که از کرک لطیف شتر بافته می‌شود و در ایران جای فاستونی را گرفته‌است.»

برک به طور معمول خودرنگ است و در رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه، سفیده، شیری و شکری و خاکستری تولید می‌شود و نواحی بجستان، گناباد، فردوس و بشرویه در خراسان اصلی ترین تولید کنندگان آن هستند. این پارچه در کل بسیار ارزان به‌نظر می‌رسد اما نوع اعلایی از آن وجود دارد که به آن شمشیرک می‌گویند لطیف تر و زیباتر است. برای تهیه شمشیرک، پارچه درشت برک را برای مدتی در مغز گوسفند و آب ولرم می‌گذارند و با گز روی آن می‌کشند و با استخوان به آن می‌زند، موهای اضافه از آن خارج می‌شود و آن‌گاه پارچه‌ای نرم و گرم، به‌دست می‌آید.

تیمور لنگ در سرگذشتی که به قلم خود نوشته‌است در باره شهر بشرویه خراسان و پاچه برک می‌نویسد: «چند روز بعد نزدیک شهر «بشرویه» رسیدم... سکنه شهر که در سر راهم ایستاده بودند توبره‌ای داشتند و چیزی از آن بیرون می‌آوردند و آن را به دو قسمت تقسیم می‌کردند. یکی را در جیب چپ می‌گذاشتند و دیگری را در جیب راست. بعدا فهمیدم آن‌ها در توبره خود پشم بز نگه می‌دارند و آنها موی بز را از کرک جدا می‌کنند و تا از کرک «برک» ببافند و از موی بز جاجیم و گلیم ببافند. برک از پارچه‌های پشمین چین هم لطیف‌تر بود و من پارچه‌ای به آن لطافت در عمرم ندیده بودم. در بازدید از یکی از کارگاه‌های نساجی خواستم به تمام کارگران آن نفری یک سکه هدیه دهم اما آن‌ها نپذیرفتند.»

اما ادوارد پولاک جهانگرد، این پارچه را فاستونی ایرانی معرفی می کند و در سفرنامه خود می نویسد: «برک پارچه‌ای نرم و چسبان است که از کرک لطیف شتر بافته می‌شود و در ایران جای فاستونی را گرفته‌است. برای تهیه این پارچه، کرک بز را پس از کمان زدن و نوار کردن با چرخ می‌ریسند و آن را تبدیل به نخ می‌کند و در دستگاه تن‌بافی آن را به پارچه برک تبدیل می‌کند.»